Η Γεωπολιτική του χάους...

 Τουρκία και Ανατολική Μεσόγειος...
Σε μια εποχή που η αβεβαιότητα έγινε η μόνη βεβαιότητα και η γεωπολιτική του χάους κυριαρχεί, ο κόσμος του 2020 φαίνεται πως βαδίζει σε αχαρτογράφητα ύδατα. Καθώς περνάμε από τη περίοδο του...
μονοπολικού κόσμου, ο οποίος βρισκόταν υπό την ηγεμονία μίας και μόνο πλανητικής υπερδύναμης (ΗΠΑ), στην περίοδο του πολυπολικού κόσμου, με παλιές (Ρωσία) και νέες (Κίνα) δυνάμεις να διεκδικούν έναν παγκόσμιο ρόλο, δημιουργείται σε πολλές περιοχές του πλανήτη μας ένα “κενό εξουσίας”, το οποίο σπεύδουν να καλύψουν φιλόδοξες περιφερειακές δυνάμεις. 

Η Δύση αποδυναμώνεται 

Αυτή είναι και η περίπτωση της Τουρκίας και του Ερντογάν, που έχει “διαβάσει” τα μηνύματα των καιρών με τέτοιο τρόπο ώστε έχει καταλήξει στο αμείλικτο συμπέρασμα πως η ισχύς και η ενότητα της Δύσης αποδυναμώνονται μακροπρόθεσμα. 

Οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον η υπερδύναμη του παρελθόντος, ούτε και σε θέση ή θέληση να συνεχίσουν τον κοστοβόρο ρόλο του “παγκόσμιου χωροφύλακα”. Το “η Αμερική Πρώτα” του Τραμπ μεταφράζεται ως μια σύγχρονη εκδοχή του παραδοσιακού αμερικανικού απομονωτισμού. Η μετά-Brexit Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε αμηχανία και φάση εσωστρέφειας, αδυνατεί να διαχειριστεί με αλληλεγγύη το προσφυγικό/μεταναστευτικό ζήτημα, ενώ οι φυγόκεντρες τάσεις είναι ακόμη υπαρκτές. 

Η Ρωσία του Πούτιν ανακάμπτει, διεκδικεί επιρροή και εδάφη στο “εγγύς εξωτερικό” της (στο χώρο πρώην Σοβιετικής Ένωσης), και επιβεβαιώνει τον παγκόσμιο ρόλο της ειδικά στην Μέση Ανατολή, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τη Συρία. Τέλος η Κίνα εξακτινώνεται γεωοικονομικά σε όλο σχεδόν τον πλανήτη, αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, επενδύει σε στρατηγικούς τομείς ανάπτυξης από την Αφρική μέχρι την Ανατολική Ευρώπη, δημιουργώντας μια πολυεπίπεδη σχέση εξάρτησης με διάφορες χώρες κι ένα μετα-μοντέρνο είδος αυτοκρατορίας. 

Η Τουρκία απομακρύνεται από τη Δύση

Σε αυτό το μεταβατικό, αβέβαιο και αποσταθεροποιημένο περιβάλλον ο Ερντογάν φαίνεται πως έχει πάρει τη στρατηγική απόφαση να απομακρύνει την Τουρκία από τη φιλοδυτική της τροχιά, και να ακολουθήσει μια, όσο γίνεται, αυτόνομη πορεία διεκδικώντας ταυτόχρονα έναν ευρύτερο γεωπολιτικό ρόλο. Αν και ο Ερντογάν, ως ισλαμιστής πολιτικός ανέκαθεν δυσανασχετούσε με τον κοσμικό και φιλοδυτικό χαρακτήρα του τουρκικού κράτους, το οποίο επέβαλε ο Κεμάλ Ατατούρκ και στο οποίο γαλουχήθηκαν τρεις γενιές Τούρκων, και προωθούσε αργά αλλά σταθερά μια ατζέντα “ισλαμοποίησης” της Τουρκίας, εντούτοις δεν τόλμησε ως τώρα να έρθει ανοικτά σε μετωπική σύγκρουση με τον κοσμικό και κεμαλικό χαρακτήρα του κράτους. 

Ωστόσο, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, άδραξε την ευκαιρία να ξεριζώσει το “βαθύ κράτος” της Τουρκίας, που απαρτιζόταν κυρίως από Κεμαλιστές, να εξοντώσει πολιτικούς του αντιπάλους και να κυνηγήσει αντιφρονούντες, αλλά και υπερασπιστές του κοσμικού κράτους γεμίζοντας τις φυλακές ή “εξορίζοντάς” τους στο εξωτερικό. Ταυτόχρονα, προκειμένου να ξανακερδίσει τις εκλογές και να παραμείνει στην εξουσία, συμμάχησε με τους Τούρκους εθνικιστές, υιοθετώντας λίγο ή πολύ τη δική τους ατζέντα σε ζητήματα εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής, όπως στο Κουρδικό, στο Συριακό, στο Κυπριακό, στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις και στο ζήτημα της Ανατολικής Μεσογείου. 

Για να διαβάσετε ολόκληρο το κείμενο του Γιώργου Στάμκου, πατήστε ΕΔΩ...