«Εργα και ημέραι» της χούντας που έκαναν… μετάσταση στην εποχή μας...

Εξι «déjà vu» για την ακρίβεια, τον «πληθωρισμό της απληστίας», τον κατώτατο μισθό και την κατάργηση του οκταώρου, τα εργατικά δυστυχήματα και την ιδιωτικοποίηση των ΑΕΙ.

Εναν ενδιαφέροντα χαρακτηρισμό έδωσε κάποτε στην οικονομική «ρότα» της χούντας ο καθηγητής Ηλίας Νικολόπουλος: «Πρωτονεοφιλελεύθερη πολιτική, προηγούμενη, έτσι, της δικτατορίας του Πινοσέτ στη Χιλή, η... οποία εφήρμοσε πρώτη, σε συστηματική βάση, αμιγώς νεοφιλελεύθερη πολιτική».

Θεωρητικά, μια «πρωτονεοφιλελεύθερη» γραμμή για την οικονομία και την κοινωνία, εφαρμοσμένη πριν από 50 έως 57 χρόνια, δεν θα είχε και πολλές ομοιότητες με όσα ζήσαμε και ζούμε κατά τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Κι όμως… Ναι μεν έχουν συντελεστεί από τότε κατακλυσμιαίες αλλαγές (τεχνολογικές, παραγωγικές, επιστημονικές κ.λπ.) αλλά, καθώς τα νεοφιλελεύθερα δόγματα -ανεξαρτήτως εποχών και προφάσεων- διακρίνονται για τη… μουχλιασμένη ανελαστικότητά τους, μπορούμε χωρίς κόπο να δούμε άφθονες τέτοιες ομοιότητες.

Διονύσης Ελευθεράτος. «Λαμόγια στο χακί: Οικονομικά "θαύματα" και θύματα της χούντας». Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ

Προτάσσουμε λοιπόν έξι «déjà vu», που αφορούν την ακρίβεια, τον «πληθωρισμό της απληστίας», νόμους για τον κατώτατο μισθό και την κατάργηση του εργασιακού οκταώρου, τις αιτίες των κατακόρυφων αυξήσεων στα εργατικά δυστυχήματα, την ιδιωτικοποίηση των ΑΕΙ. Ανάμεσα στα όσα θα μπορούσαν επίσης να αναφερθούν, συμπεριλαμβάνονται: Οι δείκτες εισοδηματικής ανισότητας. Η μεγάλη αύξηση του μεριδίου των έμμεσων φόρων στις κρατικές εισπράξεις. Συγκεκριμένοι τύποι οικονομικών σκανδάλων. Αρκετές εξωφρενικές, εξόφθαλμα ασύμφορες (για το Δημόσιο) συμβάσεις. Και πολλά πολλά ακόμη…

Ας δούμε λοιπόν τα 6 «déjà vu» που «προκρίθηκαν».

1. Ο εισαγόμενος πληθωρισμός

«Η ακρίβεια είναι εισαγόμενη, δεν ευθύνεται η κυβέρνηση». Αυτό διατείνονται ανελλιπώς τα τελευταία χρόνια κυβερνητικά στελέχη, αδυνατώντας όμως ν’ απαντήσουν πειστικά σ’ ένα ερώτημα: Εάν η ακρίβεια οφείλεται μόνο σε διεθνείς παραμέτρους, γιατί κινείται στην Ελλάδα σε επίπεδα υψηλότερα εκείνων που καταγράφονται «έξω»; Το ερώτημα το καθιστά εύλογο η αναμφισβήτητη συνολική εικόνα -απόρροια συγκρίσεων- των τελευταίων ετών (και μηνών). Ανάλογη, όμως, ήταν η εικόνα και το 1973-74.

Με τα «πρωτοβρόχια» της διεθνούς πετρελαϊκής κρίσης του 1973, δηλαδή προτού καταφτάσει εδώ η «κυρίως μπόρα», το κατ’ ευφημισμόν «οικονομικό θαύμα» της δικτατορίας άρχισε να λιώνει σαν κερί. Μία από τις βασικές εκφάνσεις της αποσύνθεσής του, η θηριώδης αύξηση του πληθωρισμού, έγινε αισθητή ακόμη νωρίτερα.

Συγκεκριμένα: Η διεθνής πετρελαϊκή κρίση ξέσπασε τον Οκτώβριο του ’73, ως απόρροια του πολέμου του Γιόμ Κιπούρ. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ που κάλυπταν την περίοδο από τον Οκτώβριο του ’72 έως τον Οκτώβριο του ’73, ο πληθωρισμός στην Ελλάδα είχε αυξηθεί κατά 23,2%.

Ηταν μακράν ο υψηλότερος ανάμεσα σε όλες της χώρες του Οργανισμού, 2,7 φορές μεγαλύτερος από τον μέσο όρο (8,5%). Και το κυριότερο: Οπως σημείωνε και ο «Οικονομικός Ταχυδρόμος» (3/1/1974) παρουσιάζοντας τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, η γενική αύξηση του 23,2% «προήλθε κυρίως εκ της ανόδου των τιμών διατροφής κατά 31%». Οι ομοιότητες με τα σημερινά είναι μάλλον προφανείς. Για την Ιστορία: Την άνοιξη του 1974 ο πληθωρισμός ξεπέρασε το 30% και, για το ίδιο έτος συνολικά, «κάθισε» στο 26,9%.

Ταυτόχρονα, το 1974 χαρακτηρίστηκε από ύφεση, κάτι πρωτοφανές για τα μεταπολεμικά χρονικά. Και μάλιστα ύφεση μεγάλη (-6,4%). Η χούντα «παρέδωσε» μια οικονομία που βολόδερνε στον στασιμοπληθωρισμό και στην επιδείνωση των περισσότερων εκ των βασικών οικονομικών δεικτών.

Σοβαροί μελετητές της «εθνοσωτήριας» οικονομίας (Σόλων Γρηγοριάδης, Δημήτρης Χαραλάμπης, Βασίλης Καφίρης κ.ά.) έχουν εξηγήσει αναλυτικά γιατί δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική ο ισχυρισμός που αποδίδει αυτή την εξέλιξη αποκλειστικά σε εξωγενείς λόγους. Ειδικά ως προς το ειδικό βάρος του παράγοντα «ακρίβεια καυσίμων», ορισμένες παρατηρήσεις ακυρώνουν την εύκολη δικαιολογία. Λ.χ. από τον Ιανουάριο του 1971 ώς τον Ιανουάριο του 1972 ανατιμήθηκαν κατά μέσο όρο 13-14% όλα τα βασικά είδη διατροφής (πλην του ψωμιού), καθώς και ρούχα-υποδήματα. Στην ίδια περίοδο οι τιμές του πετρελαίου είχαν πέσει, ελαφρά.

2. Ο πληθωρισμός κερδών

Από την απαρχή της εποχής των μνημονίων (2010-11), συχνά συζητείται η ικανότητα μεγάλων επιχειρήσεων να σημειώνουν ζηλευτές κερδοφορίες, εν μέσω δυσχερέστατων συνθηκών για την κοινωνία.

Τα τελευταία χρόνια αποτελεί αντικείμενο συζήτησης η σχέση αυτής της «καπατσοσύνης» με τις μεγάλες αυξήσεις τιμών. Εστω και με καθυστέρηση «συστημικοί» παράγοντες, όπως ο κεντρικός τραπεζίτης Γ. Στουρνάρας, παραδέχονται ότι υφίσταται «πληθωρισμός κερδών» (συνήθως τον αποκαλούν «πληθωρισμό της απληστίας»). Φυσικά τέτοιο φαινόμενο δεν θα μπορούσε να ανθήσει, αν δεν υπήρχαν οι αντίστοιχες πολιτικές βουλήσεις και ανοχές. Αυτό ισχύει σήμερα, όπως ίσχυε και το 1973-74.

Το 1973 «έτρεξε» με 15,5% ο πληθωρισμός, που κατά μέσο ετήσιο όρο αυξανόταν κατά 2,8% στο διάστημα 1965-1972 (και 4,3% το ’72). Κατά το 1973 η βιομηχανία αύξησε τα καθαρά κέρδη της κατά το θηριώδες ποσοστό 84,1% (βάσει των ισολογισμών των εταιρειών και των σχετικών ανακοινώσεων της ICAP). Τα αύξησε όμως και στη διάρκεια της πλημμυρίδας στασιμοπληθωρισμού του 1974.

Για να διαβασετε ολόκληρο το κείμενο του  Διονύση Ελευθεράτου, πατήστε ΕΔΩ...