...και ν' αλλάξει την ιστορία!»...
Ο Αλέν Μπαντιού δίδαξε επί τριάντα χρόνια στο Πανεπιστήμιο Paris-VIII, ενώ μέχρι πρότινος διηύθυνε το...
Tμήμα Φιλοσοφίας της École Normale Supérieure. Έχει συγγράψει μυθιστορήματα, ποιήματα, θεατρικά έργα, περισσότερο γνωστός είναι όμως για τις φιλοσοφικές του αναζητήσεις που ξεκίνησαν τέλη της δεκαετίας του '80. Αναζητήσεις που ξεκινούν από την Ιστορία, την πολιτική και την ηθική κι επεκτείνονται μέχρι τα μαθηματικά, τον έρωτα, την ίδια την έννοια της ευτυχίας.
Μαοϊκός στα νιάτα του, οπότε είχε συμμετάσχει στον Μάη του '68, για τον οποίο μίλησε πρόσφατα και στην Αθήνα, υιοθέτησε κατά καιρούς (και συνεχίζει να το κάνει) απόψεις «ακραίες» και «αιρετικές», στη διάρκεια δε της ελληνικής κρίσης είχε υποστηρίξει ανοιχτά τις συγκρουσιακές επιλογές της πρώτης κυβέρνησης Τσίπρα.
«Κλασικός» Γάλλος διανοητής, είναι μια απόλαυση να τον ακούς και να συζητάς μαζί του, ακόμα κι αν δεν συμφωνείς πάντα, ακόμα κι αν μερικές φορές γίνεται ασαφής, «ξεγλιστράει» ή χάνει τον μίτο, περιπλανώμενος σε λεκτικούς λαβυρίνθους.
Ο ίδιος είναι άλλωστε συμπαθέστατος σαν άνθρωπος, απλός, προσηνής, με έφεση όχι μόνο στις πνευματικές αλλά και στις υλικές απολαύσεις, σε ξαφνιάζει δε ευχάριστα με τη διαύγεια και την ενεργητικότητα που διατηρεί στα 81 του χρόνια. Κι αν είναι πια αρκετά μεγάλος ηλικιακά για βιολογικούς έρωτες, εξακολουθεί να προσμένει «μια επαναστατική προοπτική όχι απλώς αισιόδοξη αλλά καταρχάς ερωτεύσιμη!».
Η συνέντευξη του Γάλλου διανοητή στον Θοδωρή Αντωνόπουλο και το Lifo:
— Μπορεί, άραγε, η Ιστορία να γραφεί ενόσω συμβαίνει, δηλαδή με την ενεργό παρέμβαση σε αυτή των πολιτών και των λαών ως ιστορικών υποκειμένων;
Να δημιουργηθεί ναι, να γραφεί όχι, γιατί οι αντιπαραθέσεις είναι ακόμα νωπές και εν εξελίξει. Οι άνθρωποι που ζούμε μια ιστορική στιγμή είμαστε ταυτόχρονα αναπόσπαστο μέρος της, οπότε δεν μπορούμε να κρίνουμε με την αντικειμενικότητα της απόστασης και της δοκιμασμένης εμπειρίας.
Η συγγραφή μιας Ιστορίας του παρόντος νοείται, επομένως, μόνο ως απόπειρα να εξελιχθεί διαφορετικά μέσω της δικής μας ενεργούς συμμετοχής. Υπάρχουν βέβαια, ως γνωστόν, τουλάχιστον δύο αναγνώσεις της Ιστορίας, αυτή των νικητών κι εκείνη των ηττημένων – εξαρτάται από την πλευρά στην οποία θα βρεθείς!
— Είναι ωστόσο η Ιστορία κάτι που διαμορφώνουν οι άνθρωποι ή οι εκάστοτε κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές συγκυρίες;
Η ιστορία είναι ουσιαστικά μια διαλεκτική σχέση ανάμεσα στα διάφορα σχήματα αναγκαιότητας αφενός, πιθανότητας αφετέρου, πιθανότητας που να μην περιορίζεται στην αναγκαιότητα και αντιστρόφως. Οι πολιτικοί συνηθίζουν να καλούν τον κόσμο να δράσει ρεαλιστικά, δηλαδή εντός μιας αενάως επαναλαμβανόμενης αναγκαιότητας, με τρόπο νεωτερικό δε, που, ει δυνατόν, να περιλαμβάνει και την επανεκλογή τους!
Η μεγάλη διαφορά μεταξύ της κλασικής δεξιάς και της κλασικής αριστεράς είναι ότι η πρώτη πιστεύει πως το νέο πρέπει να αναδειχτεί εντός της ιστορικής αναγκαιότητας στην οποία οφείλουμε να υποτασσόμαστε –του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού στη συγκεκριμένη περίπτωση–, ενώ η δεύτερη πρεσβεύει την αναζήτηση νέων τρόπων να υπάρξουμε μέσα σε αυτήν.
Σε περιόδους μεγάλων κρίσεων, η συντηρητική παράταξη μπορεί να καταφύγει σε αυταρχικά καθεστώτα, πραξικοπήματα και δικτατορίες προκειμένου να διασφαλιστεί η ομαλή ροή της αναγκαιότητας, ενόσω η προοδευτική προσπαθεί, κινητοποιώντας τους πολίτες, να αλλάξει τους συσχετισμούς υπέρ τους.
Το συντριπτικό «όχι» στις απαιτήσεις των δανειστών στο ελληνικό δημοψήφισμα του Ιουλίου του '15, π.χ., ήταν μια τέτοια ιστορική συγκυρία κατά την οποία η πιθανότητα μιας άλλης πολιτικής αμφισβήτησε ευθέως αυτό που παρουσιαζόταν ως αναγκαιότητα, γι΄αυτό και όλος ο κόσμος της Αριστεράς «κοιτούσε» τότε προς την Ελλάδα!
Η κυβέρνηση Τσίπρα έπρεπε να είχε ακολουθήσει τη λαϊκή εντολή στο όνομα της δυνατότητας, αμφισβητώντας αυτό που το σύστημα παρουσίαζε ως αδήριτη αναγκαιότητα. Να φερθεί όπως ο Μιραμπό το 1789, όταν ο βασιλιάς διέταξε τη διάλυση της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης, αλλάζοντας έτσι τη ροή της Ιστορίας! Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
— Έχετε αναφερθεί συχνά σε αυτό το δημοψήφισμα.
Ναι, γιατί εκεί διακυβεύτηκε κάτι ευρύτερο που ξεπερνούσε τη μοίρα του ελληνικού λαού, ήταν μια διακήρυξη πολιτικής ανυπακοής που έκανε αίσθηση μεγάλη διεθνώς. Ναι, κι εγώ είχα συγκινηθεί βαθιά τότε, το ομολογώ! Η έκπληξη δεν ήταν το βάθος και η έκταση της τελευταίας κρίσης που ξεκίνησε με τη «φούσκα» της αγοράς ακινήτων στις ΗΠΑ το 2008 και δέκα χρόνια μετά φαίνεται να κλείνει τον κύκλο της – όπως ξέρουμε και από τον Μαρξ, οι κρίσεις είναι ζωτικό και αναπόσπαστο κομμάτι του καπιταλισμού.
Η έκπληξη ήταν η διατρανωμένη θέληση ενός λαού να πάρει το ρίσκο –γιατί για ρίσκο επρόκειτο και μάλιστα μεγάλο!– να αντιταχθεί στην ειμαρμένη της οικονομικής και πολιτικής εξάρτησης και της βίαιης λιτότητας, όπως αυτές εκπορεύονταν από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα και τους «τοποτηρητές» του, όπως η Κομισιόν, το ΔΝΤ και η ΕΚΤ.
— Θα ήταν λέτε προτιμότερο να επιμέναμε στο «όχι» που πολλοί παρουσίαζαν ως απόφαση παραμονής ή εξόδου από την Ε.Ε.;
Δεν υπήρχε καμία αναγκαιότητα εξόδου από την Ε.Ε. ούτε μπήκε τέτοιο δίλημμα από την τότε κυβέρνηση. Αυτή ήταν η ερμηνεία που είχε δώσει στο δημοψήφισμα του Ιουλίου του '15 η Κομισιόν. Όμως η πραγματική του διάσταση συνίστατο στο ότι ναι, ακριβώς επειδή είμαστε πιστοί Ευρωπαίοι αρνούμαστε να αποπληρώσουμε το χρέος μας με τους ασφυκτικούς όρους που μας επιβάλλετε, πράγμα που κάνετε επειδή μας βρίσκετε μικρούς κι αδύναμους – και η Γαλλία π.χ. παρουσιάζει μεγάλο έλλειμμα, ποιος θα τολμούσε να απειλήσει το Παρίσι με εξοντωτικά μνημόνια και έξοδο από την Ε.Ε.;
Οι ίδιες οι διαπραγματεύσεις κατέληξαν μια κωμωδία ακριβώς επειδή οι «θεσμοί» δεν ήθελαν καν να ακούσουν, απλώς αποφάσιζαν και διέταζαν. Η κυβέρνηση Τσίπρα έπρεπε να είχε ακολουθήσει τη λαϊκή εντολή στο όνομα της δυνατότητας, αμφισβητώντας αυτό που το σύστημα παρουσίαζε ως αδήριτη αναγκαιότητα. Να φερθεί όπως ο Μιραμπό το 1789, όταν ο βασιλιάς διέταξε τη διάλυση της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης, αλλάζοντας έτσι τη ροή της Ιστορίας!
Διαβάστε ολόκληρη την συνέντευξη, ΕΔΩ...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου