Τo Vortex είναι μια μυθική ταινία του Νίκου Κούνδουρου. Όπως είχε πει ο ίδιος: «Σίγουρα το Vortex ή το Πρόσωπο της Μέδουσας είναι μια παράξενη ταινία. Γέννημα της...
αμέσως πριν τη δικτατορία ανώμαλης εποχής, φυγή θα μπορούσα να πω, ή ακόμα και απιστία στα δημόσια πράγματα, ή κούραση ή και οργή ή και όλα μαζί τα παραπάνω, και άλλα πολλά ακόμα.
Η ταινία γυρίστηκε σε δύο χώρους και σε δύο χρόνους. Η μισή γυρίστηκε σ' ένα νησί του Αιγαίου το 1966-67 και η άλλη μισή στη Ρώμη και το Λονδίνο το 1970. Η αντιστικτική συρραφή των δύο μερών αποτελεί και το ύφος-κλειδί όλου του έργου. Η ταινία θέλει τη συμπαράσταση και τη βοήθεια του θεατή για να λειτουργήσει. Ως ένα σημείο είναι ένα πείραμα, ή μια άσκηση πάνω σ' ένα τεντωμένο σκοινί. Κάθε στιγμή ο κίνδυνος να γλιστρήσουν όλα στο κενό είναι φανερός. Αλλά κι αυτός ο κίνδυνος περιλαμβάνεται μέσα στα υλικά κατασκευής της ταινίας. Κατά τα άλλα, μπορώ να πω τώρα πως το πείραμα απότυχε.
Όχι επειδή η ταινία είναι ίσως κακή –γιατί αυτό δεν έχει πια πολλή σημασία, καθώς τα σύνορα του καλού από το κακό είναι τόσο ρευστά– αλλά επειδή ο δρόμος δεν οδηγεί πουθενά. Αδιέξοδο. Έτσι το Vortex είναι απλά αυτό που είναι, ένας κινηματογράφος χωρίς μέλλον, αλλά και χωρίς παρελθόν, μετέωρος ανάμεσα στη χαρά που μπορεί να πάρει ίσως κανείς βλέποντάς τον, και στην αγανάκτηση. Εγώ τα γεύτηκα και τα δυο. Τώρα η σειρά σας». Και από το περιοδικό «Ελληνικός Κινηματογράφος» Δεκέμβρης 1966: «Μ' ενδιαφέρει η εκδορά των προσώπων που παρουσιάζω στην ταινία. Στην αρχή είναι λουστραρισμένοι, πασπαλισμένοι με τη συμβατική ηθική της κοινωνίας μας. Στο τέλος της ταινίας έχουν φτάσει στο άλλο άκρο: έχουν μετατραπεί σε λυκάνθρωπους. Η ηθική τους είναι αυτή της ζούγκλας. Οι μάσκες τους έχουν πέσει.
Το ξεγύμνωμά τους αυτό μ' ενδιαφέρει. Η ταπείνωση των τριών αρσενικών γύρω από το ένα θηλυκό, που βρίσκεται ανάμεσά τους, τη "Μέδουσα". Η πρόζα θα είναι ελάχιστη και ο ρόλος της θα είναι έμμεσος. Το θέμα, έτσι που παρουσιάζεται από πρώτη όψη, θα μπορούσε ν' αναπτυχθεί σ' ένα εικοσάλεπτο, μέσα σ' ένα φιλμ μικρού μήκους. Κι όμως εγώ θα βγάλω απ' αυτό – πιστεύω ότι έχω το υλικό – ένα μεγάλου μήκους. Θέλω να δείξω στιγμή με στιγμή, λεπτομέρεια στη λεπτομέρεια, την ψυχική αποσύνθεση αυτών των ανθρώπων».
Η ταινία δεινοπάθησε σε διάφορες χώρες και χαρακτηρίστηκε «ακατάλληλη».
Δείτε:
«Είμαστε στη δυσάρεστη θέση να σας πληροφορήσουμε ότι η ταινία Vortex, παρ' όλη την άψογη τεχνική της, είναι εντελώς ακατάλληλη για να προβληθεί μπροστά σε αμερικάνικο κοινό. Η έλλειψη μύθου και ευανάγνωστης πλοκής απογοητεύουν το μεσαίο θεατή. Πιστεύουμε όμως ότι τα κυκλώματα των κολλεγίων, των πανεπιστημίων....»
Paramount Pictures
«Παρ' όλη την ιδιότυπη ομορφιά της η ταινία σας δεν μπορεί να καταταχτεί σε κανένα από τα γνωστά είδη κινηματογράφου. Αυτό και μόνο είναι αρκετό να μας εμποδίσει να την συμπεριλάβουμε στα προγράμματα της εταιρείας μας. Ελπίζουμε πως η επόμενη ταινία σας...»
Twentieth Century-Fox (Stephen Roberts)
«Όπως ξέρετε οι μαυρόασπρες ταινίες έχουν εντελώς εξαιρεθεί από τα προγράμματα των εμπορικών κυκλωμάτων. Λυπούμεθα, αλλά η ταινία σας δεν μπορεί ν' αποτελέσει εξαίρεση. Θα θέλαμε όμως να ξέρουμε, αν με τη βοήθεια της εταιρείας μας, θα είσαστε διατεθειμένος να ξαναγυρίσετε την ίδια ταινία έγχρωμη. Γι' αυτή την περίπτωση...».
United Artists
«Ο πρόεδρος και τα μέλη της επιτροπής βρίσκονται στην δυσάρεστη θέση να αρνηθούν στην ταινία Vortex άδεια δημόσιας προβολής, παρ' όλο που κανένας από εμάς δεν πιστεύει πως στόχος της ταινίας είναι η πορνογραφία.
Ο λόγος, φυσικά, είναι η τελική ερωτική σκηνή, που, σύμφωνα με τις απόψεις του προέδρου, των μελών και επίσης τη δική μου, ξεπερνάει σε μήκος και σε τόλμη οποιαδήποτε σκηνή από ταινία, που μέχρι στιγμής έχει πάρει άδεια προβολής από την υπηρεσία μας».
Βρετανική Επιτροπή Λογοκρισίας Κινηματογράφου (ο γραμματέας Stephen Murphy)
«Θεωρώ το έργο σας εξαιρετικά όμορφο και αρνιέμαι να επιτρέψω ή να συστήσω οποιαδήποτε περικοπή. Κατά τη γνώμη μου το Vortex θα πρέπει να προβληθεί ακριβώς όπως είναι, χωρίς καμιά περικοπή, σε κινηματογράφους που θα μετατραπούν προσωρινά σε λέσχες, ώστε να πετύχουν ειδική άδεια προβολής». John Trevelyan (διευθυντής της Βρετανικής Επιτροπής, για την Λογοκρισία του Κινηματογράφου)
Φυσικά, ανάλογα προβλήματα αντιμετώπισε η ταινία και στην Ελλάδα, καθώς για πρώτη φορά προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 1977 (εκτός συναγωνισμού). "Κουκλί μου αγαπημένο": Οι ιδιωτικές επιστολές του Νίκου Κούνδουρου στη Σωτηρία Ματζίρη 22.2.2017 "Κουκλί μου αγαπημένο": Οι ιδιωτικές επιστολές του Νίκου Κούνδουρου στη Σωτηρία Ματζίρη Από την Ιστορία του Ελληνικού Κινηματογράφου του Γιάννη Σολδάτου [Αιγόκερως, 1982] διαβάζουμε τι είχε γράψει ο ίδιος ο Νίκος Κούνδουρος στο πρόγραμμα: «Το Vortex ή το Πρόσωπο της Μέδουσας άρχισε να γυρίζεται το 1966-67 μέσα στο ιδιόρρυθμο κλίμα που είχε δημιουργήσει το πολιτικό παιχνίδι στην προχουντική Ελλάδα.
Είπαν πως η ταινία είναι πορνογράφημα. Είπαν ακόμη πως είναι ταινία κλειστή, ερμητική, διανοουμενίστικη. Μπορεί να 'ναι κι έτσι, όμως εμείς που την φτιάξαμε δεν είμαστε ούτε κλειστοί, ούτε ερμητικοί, ούτε πέρα απ' όσο χρειάζεται διανοούμενοι. Η πρόθεσή μας ήταν καθαρή. Θελήσαμε, ο συγγραφέας, οι ηθοποιοί κι εγώ, να κάνουμε μια ταινία χωρίς φωνές, χωρίς οδυρμούς, χωρίς κοινωνικό δράμα. Ένα είδος ψυχογραφήματος εικονογραφημένο.
Οι ήρωες μας είναι τραγικά πρόσωπα, αποκομμένα από κοινωνία, από ιδεολογία, από οικογένεια. Ζούνε τη δική τους κλειστή περιπέτεια, ξένοι σε ό,τι γίνεται γύρω τους, ναυαγοί σ' ένα ξερόβαχο –για τον ξερόβραχο της ψυχής τους μιλώ– καταδικασμένοι να τρέφονται από τις σάρκες τους. Κατά τα άλλα η ταινία είναι η έκτη από τις εφτά ταινίες που έχω κάνει έως τώρα. Ένα μέρος της έχει γυριστεί στο Λονδίνο και η επεξεργασία έγινε στη Ρώμη και το Παρίσι.
Μιλά αγγλικά, όπως θα μπορούσε να μιλά τουρκικά ή ελληνικά. Θέλω να πω πως δεν έχει πολλή σημασία η γλώσσα, έτσι καθώς τα πρόσωπα του έργου δεν δηλώνουν άλλη ταυτότητα εκτός από κείνην που προδίδουν τα καμώματά τους»....
lifo.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου