Γιατί ακυρώθηκε η συνάντηση και τι «ξημερώνει» στα ελληνοτουρκικά...

 

Μπροστά σε ενδεχομένως αχαρτογράφητα και σίγουρα όχι τόσο «ήρεμα νερά» όσο θα ήθελε η Αθήνα βρίσκεται η σχέση της με την Αγκυρα, μετά την ακύρωση της συνάντησης που επρόκειτο να είχε το βράδυ της Τρίτης, στη Νέα Υόρκη, ο πρωθυπουργός με τον Τούρκο πρόεδρο. Μέσα σε λίγες ώρες, η είδηση της ξαφνικής αναβολής έδωσε τη θέση της σε αυτή της ματαίωσης...

Από το παρασκήνιο του «ναυαγίου» είναι σαφές πως η τουρκική πλευρά δεν αρκέστηκε στη διαρροή της ελληνικής κυβέρνησης για δικαιολογημένο κώλυμα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και κατά κάποιο τρόπο θέλησε να βγει και από πάνω, «φωτογραφίζοντας» ως υπαίτιο το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών. Ετσι, ενώ τις προηγούμενες ημέρες δεν ασχολούνταν τα τουρκικά ΜΜΕ με το προγραμματισμένο ραντεβού, σε βαθμό που ακόμα και μετά την αναβολή δεν υπήρχε η παραμικρή αναφορά στο τουρκικό πρακτορείο Anadolu, αργά το βράδυ της Τρίτης η φιλοκυβερνητική τουρκική εφημερίδα Milliyet επέρριψε την ευθύνη στην Αθήνα που ανακοίνωσε τη συνάντηση των δύο ηγετών «κατά παράβαση της συμφωνίας» για «έκδοση δήλωσης μετά από οποιαδήποτε τέτοια συνάντηση». Η απάντηση ήρθε από ανώτατη κυβερνητική πηγή που τόνισε ότι «κατά την οργάνωση της συνάντησης, η δική μας πλευρά ήταν σαφής. Εμείς πάντα προαναγγέλλουμε τις συναντήσεις μας, η Τουρκία συνήθως δεν τις προαναγγέλλει. Το ραντεβού ήταν απολύτως κανονισμένο, ήταν συμφωνημένο και εμείς ανακοινώσαμε τη συνάντηση στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ».

Χθες, η Milliyet το προχώρησε ακόμα παραπέρα με άρθρο γνώμης που μιλούσε για «ελληνική αρρώστια», η οποία «υποτροπιάζει» και βλέπει παντού κινδύνους και απειλές από την Τουρκία. Η τουρκική εφημερίδα έγραψε ακόμα ότι η Τουρκία αυτήν την περίοδο έχει πολύ σοβαρότερα θέματα να ασχοληθεί στη διεθνή σκακιέρα από την Ελλάδα, ενώ αντίθετα η Ελλάδα, η ελληνική κυβέρνηση, ασχολούνται σχεδόν μονοθεματικά με την Τουρκία.

Εν μέσω κριτικής από την αντιπολίτευση αλλά και παγωμάρας για την επικοινωνιακή διαχείριση της ακύρωσης από τον Ερντογάν την τελευταία στιγμή, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος τόνισε χθες (Action24) πως «εμείς θα συνεχίσουμε και να ασκούμε μια ενεργητική πολιτική, η οποία στο πεδίο έχει αποτελέσματα σε όλα τα επίπεδα και θα συνεχίσουμε να θεωρούμε σωστό τον διάλογο», σημειώνοντας πως «διάλογος όμως σημαίνει διεκδίκηση, δεν σημαίνει υποχώρηση». Χαρακτήρισε, δε, «κατώτερο των περιστάσεων» το σχόλιο του Νίκου Ανδρουλάκη για «προχειρότητα» και «ερασιτεχνισμό» και, απαντώντας συνολικά στο πολιτικό σύστημα, σχολίασε πως μια αναβολή δεν θα έπρεπε να είναι σημείο πολιτικής αντιπαράθεσης. «Εχουμε ακούσει ότι δεν πρέπει να κάνουμε διάλογο με τον “πειρατή”, έχουμε ακούσει ότι ο διάλογος που κάνουμε σημαίνει ότι πάμε να υποχωρήσουμε. Τίποτα από όλα αυτά δεν ισχύει», τόνισε ο Παύλος Μαρινάκης και αναφέρθηκε εκ νέου στον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, τη συμφωνία με τη Chevron και την καταδίκη του τουρκολιβυκού μνημονίου από την Ε.Ε. Διευκρίνισε στο μεταξύ πως δεν γνώριζαν από τη Δευτέρα ότι ήταν πιθανή η αναβολή, επειδή όπως είπε η ώρα της Συνόδου για τη Γάζα «έγινε αργότερα γνωστή» και έτσι η επικοινωνία από την τουρκική πλευρά έγινε την Τρίτη.

Στο ίδιο μήκος κύματος με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, ο Θάνος Πλεύρης σχολίασε πως «η ενόχληση της Τουρκίας από την ενεργή εξωτερική πολιτική που ασκούμε είναι εμφανής κι αυτό οδήγησε στην ακύρωση του ραντεβού». «Αυτό σημαίνει ότι κάτι κάνουμε καλά» είπε ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου (ΑΝΤ1), ενώ αντίστοιχα ο Αδωνις Γεωργιάδης δήλωσε (ERTnews) πως «αν η Τουρκία ακύρωσε για λόγους τακτικής, αυτό δείχνει πως ο Μητσοτάκης δεν είναι βολικός στην Τουρκία».

Επόμενη πιθανή ημερομηνία συνάντησης των δύο ηγετών είναι το διήμερο 1-2 Οκτωβρίου στη συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στην Κοπεγχάγη, αλλά μένει να φανεί αν υπάρχει διάθεση. Από την ελληνική πλευρά σχολίαζαν ενόψει της ακύρωσης πως «θα υπάρξει ευκαιρία να τα πουν οι δύο ηγέτες κάποια άλλη στιγμή», σημειώνοντας ότι ο πρωθυπουργός έχει ήδη συναντηθεί επτά φορές με τον πρόεδρο Ερντογάν και ότι «πάντα εμείς επιδιώκουμε ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας». Ωστόσο, τον τελευταίο χρόνο όλο κάπου «σκαλώνει» η επόμενη συνάντηση και έτσι όλο μένει πίσω ένα τετ α τετ στο πλαίσιο του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας. Αλλά και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος επανέλαβε χθες πως «συνεχίζουμε να θεωρούμε ότι ο διάλογος είναι κάτι το οποίο πρέπει να συνεχιστεί» και αποτελεί «συνειδητή επιλογή» για την κυβέρνηση, αναφέροντας ότι έχει αποδώσει σε επίπεδο περιορισμού των παραβιάσεων, συνεργασίας στο μεταναστευτικό και έλευσης τουριστών.

Η επόμενη μέρα

Είναι σαφές πως η συγκεκριμένη εξέλιξη δεν προϊδεάζει πως θα υπάρξει το επόμενο διάστημα το απαραίτητο κλίμα στον ελληνοτουρκικό διάλογο που θα επιτρέψει την περαιτέρω σύγκλιση ανάμεσα στις δύο πλευρές του Αιγαίου, κλονίζοντας σε έναν βαθμό το πλαίσιο της Διακήρυξης των Αθηνών του 2023, που φαινομενικά διαμορφώνει την πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Συνεπώς, το νέο «ναυάγιο» αφήνει τις δύο χώρες ξανά αντιμέτωπες με τα αδιέξοδα που εμποδίζουν την πρόοδο του ελληνοτουρκικού διαλόγου, καθώς δεν πρέπει να λησμονείται πως η Αγκυρα το προηγούμενο διάστημα προσπάθησε να επαναφέρει ξανά τις αναθεωρητικές θέσεις της για το Αιγαίο, πιέζοντας την Αθήνα επί του πεδίου.

Σε αυτό το πλαίσιο, όσο παραμένει η εκκρεμότητα της συνάντησης σε επίπεδο κορυφής ανάμεσα στις δύο χώρες, τόσο θα γίνεται πιο έντονο το ερώτημα εάν η Τουρκία θα συνεχίσει να προτάσσει με ηχηρό τρόπο την αναθεωρητική της πολιτική για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και το αφήγημα περί αποστρατιωτικοποίησης των ελληνικών νησιών επί του πεδίου, οξύνοντας τις σχέσεις των δύο χωρών όπως έγινε πρόσφατα με τη μάχη των Navtex ενόψει του επικείμενου απόπλου του τουρκικού ωκεανογραφικού «Πίρι Ρέις».

Δεν είναι τυχαίο πως προχθες κατά την ομιλία του στον ΟΗΕ ο Τούρκος πρόεδρος επισήμανε για ακόμα μία φορά την πάγια τουρκική θέση πως κανένα ενεργειακό έργο στην Ανατολική Μεσόγειο δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς να ληφθούν υπόψη τα συμφέροντα της Τουρκίας και του ψευδοκράτους.

Λίγη ώρα πριν, στο περιθώριο της Γ.Σ. του ΟΗΕ, ο πρωθυπουργός είχε συνάντηση με τον πρόεδρο της Κύπρου, Νίκο Χριστοδουλίδη, και στο τραπέζι βρέθηκε και το «παγωμένο» έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας - Κύπρου που αποτελεί ένα ακόμα «αγκάθι» στις σχέσεις των δύο χωρών. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, οι δύο ηγέτες επανέλαβαν ότι οι δύο κυβερνήσεις παραμένουν απολύτως προσηλωμένες στην υλοποίηση αυτού του έργου στρατηγικής σημασίας. Τα γεγονότα, λοιπόν, συντείνουν στην κοινή διαπίστωση πως όλα τα ζητήματα που έχουν απασχολήσει τις δύο πλευρές του Αιγαίου το τελευταίο διάστημα παραμένουν ανοιχτά.

Γρίφος παραμένει και ποιες θα είναι οι μελλοντικές εξελίξεις στο θέμα της συμμετοχής της Τουρκίας στο νέο αμυντικό δόγμα της Ε.Ε. μέσω του μηχανισμού SAFE. Είναι σαφές πως το ζήτημα της απειλής βέτο που έχει θέσει επανειλημμένως ο Ελληνας πρωθυπουργός παραμένει στο τραπέζι, κάτι που έχει εκνευρίσει την τουρκική διπλωματία, αλλά και τον Τούρκο πρόεδρο, που έχει στηλιτεύσει αρκετές φορές τη στάση της Ελλάδας.

Ως γνωστόν, από την ελληνική πλευρά, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει ξεκαθαρίσει ότι θα ασκήσει βέτο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αν η Αγκυρα δεν αποσύρει το casus belli σε περίπτωση επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ.

Συνεπώς, πρόκειται για μια δύσκολη εξίσωση της οποίας η λύση παραμένει άγνωστη και μένει να φανεί εάν μετά το «ναυάγιο» της συνάντησης, θα υπάρξει, πράγμα αμφίβολο, προσπάθεια για νέο ραντεβού των ηγετών ή θα υπάρξει κάποια θετική εξέλιξη που θα δώσει άλλη διάσταση στα ζητήματα.

Γεωργία Σάκκουλα, Αντώνης Τελόπουλος

efsyn.gr