Εκτός από την άμεση μείωση του τουριστικού ρεύματος από το Ισραήλ, η κλιμάκωση του πολέμου στη Μέση Ανατολή θα έχει έμμεσες δυσμενείς επιπτώσεις στον πληθωρισμό, τις επενδύσεις και την ανάπτυξη...
Με την τροπή που έχει πάρει η σύγκρουση Ισραήλ - Ιράν ύστερα από την εμπλοκή των ΗΠΑ, οι οικονομικές επιπτώσεις τόσο στη διεθνή όσο και στην ελληνική οικονομία είναι πολύ δύσκολο να προσδιοριστούν. Κάποιοι πολλαπλασιαστές, των οποίων η ακρίβεια μπορεί κάλλιστα να αμφισβητηθεί, ίσως δεν είναι κατάλληλα εργαλεία ανάλυσης για μια σύγκρουση που μπορεί ανάλογα με την εξέλιξη να έχει «ολιστικές» και συστημικές επιπτώσεις.
Απαντήσεις θα αρχίσουμε να παίρνουμε από σήμερα, όταν θα διαμορφωθεί η οριστική εικόνα για το πώς θα αντιδράσουν οι αγορές στην κλιμάκωση του πολέμου.
Για την Ελλάδα οι κίνδυνοι είναι προφανείς και μπορούν να ταξινομηθούν εύκολα.
1. Τουρισμός: Εδώ, οι κίνδυνοι είναι τρεις: α) Οι απώλειες από τη μείωση του τουριστικού ρεύματος από το Ισραήλ. Το 2024 είχαμε πάνω από 600.000 Ισραηλινούς τουρίστες και φέτος αναμένονταν πάνω από 1 εκατ. Στο ρεαλιστικό σενάριο, που η αναταραχή διαρκεί και τον επόμενο μήνα, οι απώλειες θα είναι πολύ σημαντικές. β) Οι απώλειες από τον χώρο της Ε.Ε: Οι επιπτώσεις του πολέμου πάνω στην ήδη κακή οικονομική κατάσταση της Ε.Ε. μπορεί να μειώσουν το τουριστικό ρεύμα προς την Ελλάδα. γ) Οι επιπτώσεις στο τουριστικό ρεύμα από τρίτες χώρες: Εδώ το πρόβλημα λέγεται δολάριο. Αν συνεχιστεί η διολίσθηση του δολαρίου έναντι του ευρώ, οι τουρίστες από ΗΠΑ αλλά και από πολλές άλλες χώρες που αγοράζουν ταξιδιωτικές υπηρεσίες με νομίσματα συνδεδεμένα με το δολάριο θα χρειάζονται περισσότερα δολάρια για να τις αγοράσουν.
2. Πληθωρισμός: Η Ελλάδα είναι ήδη χώρα η οποία καταγράφει συστηματικά όλο το τελευταίο διάστημα πληθωρισμό υψηλότερο σε σχέση με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, που τον Μάιο κυμάνθηκε 1,4 ποσοστιαία μονάδα πάνω απ’ αυτόν. Ενώ αναμένεται η σε δεύτερο χρόνο επίδραση των δασμών στον πληθωρισμό, η κλιμάκωση στη Μ. Ανατολή προσθέτει ακόμα έναν παράγοντα πληθωριστικών πιέσεων διεθνώς. Αν κλείσουν τα στενά του Ορμούζ, τότε η επίδραση αυτή θα είναι ακόμα μεγαλύτερη: θα αυξηθούν οι ναύλοι, θα αυξηθούν και οι τιμές των ενεργειακών προϊόντων.
3. Το… χρήμα: Η ένταση του γεωπολιτικού ρίσκου θα καθορίσει τις διεθνείς χρηματοροές προς πολλές κατηγορίες επενδύσεων: μετοχές, ομόλογα, ξένες άμεσες επενδύσεις. Ο κίνδυνος είναι να έχουμε ένα φαινόμενο άμπωτης, με «απόσυρση» του χρήματος σε επενδύσεις μικρότερου ρίσκου, που θα πλήξουν περιφερειακές χώρες και αγορές. Ηδη, πριν από τη χθεσινή κλιμάκωση με την εμπλοκή των ΗΠΑ, οι αποδόσεις των ομολόγων της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Ελλάδας κατέγραφαν μικρή αύξηση σε αντίθεση με τη μείωση των αποδόσεων των ισχυρότερων ή πιο «κεντρικών» οικονομιών της ευρωζώνης. Για την Ελλάδα, πιθανή τάση φυγής κεφαλαίων θα είναι μεγάλο πρόβλημα δεδομένου του προβλήματος του υψηλού ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών – που απαιτεί εξωτερική χρηματοδότηση της οικονομίας.
4. Η ανάπτυξη: Το γεγονός ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης στην ευρωζώνη… σέρνονται σε επίπεδα κάτω της ποσοστιαίας μονάδας, κάνει τον ελληνικό ρυθμό ανάπτυξης (2,2-2,3%) να μοιάζει… υψηλός χωρίς να είναι. Ιδιαίτερα αν πάρουμε υπόψη μας ότι είμαστε στο έτος κορύφωσης της υλοποίησης των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης. Αν στο δεύτερο εξάμηνο του έτους πέσει κάτω από 2%, οι προοπτικές θα είναι δυσοίωνες και οι επιπτώσεις σοβαρές. Ηδη τους πρώτους μήνες του 2025 συσσωρεύονται αρνητικά ευρήματα για τομείς της οικονομικής δραστηριότητας.
5. Η ανθεκτικότητα: Το μέγα ερώτημα είναι αν ο κύκλος ανάπτυξης των ετών 2019-2025 έκανε την ελληνική οικονομία πιο ανθεκτική στους εξωτερικούς κραδασμούς. Αν πάντως πάρουμε ως κριτήριο την ενδυνάμωση ή όχι του παραγωγικού δυναμικού της οικονομίας, η απάντηση είναι μάλλον αρνητική: το πάγιο κεφάλαιο το α΄ τρίμηνο του 2025 μειώθηκε, ενώ το ΑΕΠ αυξήθηκε, με σημαντικότερη συνιστώσα του ΑΕΠ τα Αποθέματα…
Πάνος Κοσμάς
efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου